Á sumardaginn fyrsta 25.apríl 1935 fæddist drengur í Byggðarholti, húsi sem stendur við Skólaveg 58 á Fáskrúðsfirði. Var hann þrettánda barn foreldra sinna. Drengurinn fékk nafnið Baldvin og er Guðjónsson. Þegar Baldvin var ársgamall flutti hann ásamt fjölskyldunni í hús sem heitir Gestsstaðir sem stendur einnig við Skólaveg og þar bjó Baldvin alveg þangð til að hann flutti á Dvalarheimilið Uppsali fyrir nokkrum árum. Talandi um upphaf lífsgögnu sinnar sagði Baldvin: „þeim leist nú þannig á karlinn að best væri að stofna slysavarnarfélag“. Enda skemmtileg tilviljun að slysavarnardeildin Hafdís er stofnuð sama dag og Baldvin leit fyrst dagsins ljós, og gaman að segja frá því að þau eru bæði á góðum járnum enn.
Þrátt fyrir að vera orðinn 82 ára gamall er hugur Baldvins skarpur sem hnífur. Hann man eftir mönnum, málefnum og atvikum frá liðinni tíð rétt eins og gerst hefðu í gær. Baldvin hefur ávallt átt heima á Fáskrúðsfirði, hér hefur hann lifað og starfað og skilaði sínu dagsverki vel. Hann starfaði í yfir fimmtíu ár hjá Kaupfélagi Fáskrúðsfirðinga og síðar Loðnuvinnslunni. „Alla mína starfsævi fyrir utan tvö ár sem ég var í vinnu í frystihúsinu Fram“ segir Baldvin.
Greinarhöfundur bað Baldvin að draga upp mynd af lífinu í Búðaþorpi þegar hann var að alast upp. „Það var fátækt og mikil barnamergð á flestum heimilum“ segir hann og tilgreinir nokkur heimili þar sem voru tólf og fjórtán börn. „Lífið gekk út á að draga björg í bú, allir sem gátu áttu kýr og kindur. Og hænur voru auðvitað allsstaðar, þá var enginn að amast við því þó að haninn galaði“ sagði Baldvin hlæjandi. Hann rifjar það upp að á einhverju tímabili hafi verið 85 kýr í bænum og 440 kindur á vertarfóðrum, sem þýddi margfalt fleira fé á sumrin þegar lömbin voru komin. „Gekk fé þetta hér í fjallinu og allir höfðu nóg að borða“. „Þá var mönnum ekki bannað að bjarga sér“ bætir hann við. Þá sagði hann frá því að margir hefðu átt trillur og fiskað. Ýsan og þorskurinn voru seld til útflutnings en steinbítur var ekki nýttur á sama hátt. Þá mátti fólk gjarnan hirða steinbítinn og flestir voru með einhverskonar útbúnað til þess að hengja og þurrka fiskinn þannig að harðfiskur var oftast til. Talandi um æskuna og uppvöxtin segir Baldvin greinarhöfundi að hann hafi einhverju sinni verið spurður að því hvort að hann hefi verið óþægur þegar hann var lítill og hann sagðist hafa svarað því á þennan veg: „nei aldrei, enda var ég aldrei lítill“. Og vísar þar til þess hversu stór hann var sem barn og er sannarlega enn.
Á þeim árum sem Baldvin er að vaxa úr grasi var ekki mikill tími til að leika sér. Fljótt þurftu börn að fara að hjálpa til heimavið, hugsa um skepnur og sinna öðrum tilfallandi verkum. Og Baldvin var þar enginn undantekning. Hann byrjaði að vinna á barnsaldri. „Björn Stefánsson, fyrsti Kaupfélagsstjórinn fékk mig til þess að koma í vinnu til þess að vigta 100 punda kolapoka ( rúm 45 kíló). Svo þurfti að henda þessum pokum uppá pall og keyra svo heim til fólks og bera pokana þar inn“. Þegar Baldvin var tólf ára gamall kom hreppstjórinn að máli við hann og bað hann að slétta öll leiðin í Franska grafreitnum. Þetta var ærinn starfi fyrir tólf ára gutta en Baldvin var öflugur og vann þetta verk samviskusamlega. Síðan kom franskt herskip og dátarnir máluðu krossana og girðinguna. „Ég fékk vel borgað, það kom ávísun frá franska konsúlnum í Reykjavík og faðir minn sagði að hann hefði aldrei haldið á svona hárri ávísun“.
Síðan vann Baldvin við beitningar í tvö ár. Þá byggði Búðahreppur frystihúsið Fram og fór Baldvin að starfa þar sem tækjamaður. „Þá var Sölvi Ólason forstjóri og Benedikt á Bergi verkstjóri“ sagði Baldvin skilmerkilega, enda með allt slíkt á hreinu. Það var svo Gunnar Jónasson sem kom að máli við Baldvin til þess að spyrja hann hvort hann vildi ekki taka að sér að aka vörubíl Kaupfélagsins. Í þá daga þurfti ekkert sérstakt ökuleyfi fyrir vörubíla umfram aðra bíla. Gunnar kenndi honum að aka, Baldvin fór til Eskifjarðar í ökupróf og þar með var hann orðinn bílstjóri, starf sem hann sinnti í áratugi. Árið 1975 fór Baldvin svo í meiraprófið, eins og það hét þá, enda kröfur um slík réttindi orðin almenn.
„Og hverju varstu svo að aka Baldvin?“ Ég sá til dæmis um að fylla á olíutanka hjá fólki. Þegar olíukyndingin tók við af kolunum þá var settur stór olíutankur á pallinn á vörubílnum og ég ók um og fyllt á. Ég sá um 160 heimili, bæði í bænum og sveitinni sem ég þurfti að koma með olíu til einu sinni í mánuði“. Þá lá vegurinn yfir í Reyðarfjörð yfir Staðarskarð, skarð sem er liggur austan við Höfðahús, og oft var erfitt að komast þar yfir á stórum bíl með fullan olíutank á pallinum. „Oft var þetta basl á veturna, ég reyndi nú birgja bændur á Kolmúla, Hafranesi, Þernunesi og Vattarnesi upp fyrir veturinn til þess að þurfa ekki að fara á bílnum yfir skarðið í vondri færð og veðrum. Og þegar það hafði snjóað mikið þurfti stundum að moka niður allt að tvo metra til þess að komast að tönkunum hjá fólki. En ég hafði nú oftast hjálp þá“.
Svo ók Baldvin fé í sláturhúsið á hausti. Kaupfélagið rak sláturhús um langt árabil eins og tíðkaðist um landið allt á árum áður. „Ég átti sjálfur fé á fjalli þannig að ég smalaði á laugardögum, ók síðan fénu í sláturhúsið á sunnudögum þannig að hægt yrði að byrja að slátra á mánudagsmorgnum. Þá slátruðu bændur sjálfir.“ Svo rifjar hann upp hvað ávallt hafi verið tekið vel á móti honum á öllum sveitabæjunum sem hann þjónustaði hvort heldur hann kom með olíu eða náði í fé til slátrunnar. „Viltu ekki kaffi Baldi minn? var allstaðar boðið. Þetta voru allt vinir mínir“ sagði Baldvin með hlýju.
Þá þurfti líka að aka ís, fiski og öðru tilfallandi. Og þá voru ekki til neinir lyftarar eða græjur sem gerðu mönnum starfið léttara. „Maður byrjaði á því að lyfta öllu uppá pallinn, hoppa svo uppá og raða því á pallinn svo að vel færi“. Menn urðu sterkir og stæltir af öllum þessum lyftingum og Baldvin segir að hann hafi bara stælst af þessari vinnu og man ekki til þess að hafa verið vondur í kroppnum. Þá var það hluti af starfi Baldvins að fara með unglinga inní hjalla sem reistir voru skammt innan við þorpið til þess að hengja upp skreið. „það var skemmtilegt að vinna með unglingunum, en nú eru svo kölluð unglingavandamál. Hér áður fyrr unnu unglingar við hlið foreldra sinna og það var hollt og gott. Nú hanga þau bara með síma og myndavélar“.
Baldvin keyrði vörubílinn um allt til þess að sækja og senda vörur og varning. Hann fór margar ferðir til Reyðafjarðar og Egilsstaða. Stundum fór hann þrjár ferðar á dag á Reyðarfjörð í Fóðurblönduna. Og einhverju sinni var hann sendur til Akureyrar eftir smjöri. „Ég þekkti alla á Reyðarfirði, alla á Egilsstöðum og flesta á Eskifirði“ segir Baldvin og segir greinarhöfundi frá konu frá Reyðarfirði sem starfaði á Uppsölum. Hann sagðist hafa beðið hana að spyrja pabba sinn hvort hann myndi eftir Baldvin frá Fáskrúðsfirði, kom konan til baka með það svar að pabbi hennar myndi vel eftir Baldvin, hann væri ógleymanlegur svona stór og sterkur. Og Baldvin hlær að þessu öllu saman.
Þá var Baldvin mikil sláttumaður með orf og ljá. Greinarhöfundur man eftir að hafa horft á Baldvin slá engi og tún af miklum móð. Og hann var fljótur. Hann tók gjarnan að sér að slá fyrir fólk en þá hafði hann yfirleitt ekki tíma nema á nóttunni. Ófáar bjartar sumarnætur vakti hann og vann með orf og ljá og þegar mál var komið fyrir flesta að rísa úr bælum sínum ræsti Baldvin vélina í vörubílnum.
Á síldarárunum vann Baldvin í hjáverkum í lögreglunni. Þá var dansað á hverju kvöldi og það kom til Fáskrúðsfjarðar lögreglumaður úr Reykjavík sem hét Lárus Salomonsson. „Hann var fyrirtaksmaður“ sagði Baldvin og bætti því við að hann hefði nú farið á hjónaball þrátt fyrir að hafa aldrei gifst. Það hefði hann gert þegar hann var í löggæslustörfum með Lárusi. Hann sagði einnig að hann hefði verið spurður að því af hverju hann hefði aldrei gifst og hann sagðist hafa svarað því að það hefði verið viljandi gert, hann hefði ekki vilja skilja ef honum hefði ekki líkað hjónalífið. Og greina mátti glettni í rödd Baldvins þegar hann sagði þessa sögu.
Aðeins einu sinni fór Baldvin á sjó. Hann segir málavexti hafa verið með þessum hætti: „ ég var í heimsókn hjá Högna Skaftasyni, sem þá var skipstjóri á Hoffellinu. Ég heyri að hann er að tala um að sig vanti mann. Þá segi ég við hann að mig langi nú til að prófa að fara til sjós. „Heldur þú að þú drepist ekki“? spurði Högni. „Ég drepst eins og aðrir“ svaraði ég. Ég hringdi í Gísla Jónatansson og spurði hann hvort ég mætti ekki fara og Gísli sagðist bara ekki getað neitað mér um það. Ég fór og það gekk mjög vel. Ég var ekkert sjóveikur og við veiddum 100 tonn. Síðan er ákveðið að selja skuli aflann í Færeyjum og Högni segir við mig að ég skuli endilega koma með, ég hafi nú tekið þátt í því að veiða aflann. Aftur hringi ég í Gísla og hann segir aftur að hann geti nú ekki neitað mér um þetta en svo fari ég aftur á bílinn. Við vorum í tíu daga í Færeyjum og það var svo gaman“. Er þetta eina utanlandsferð Baldvins á lífsleiðinni. „En svo fór ég í tíu daga ferð með vini mínum Jóni Kristinssyni um Ísland. Við fórum vestur á firði og skoðuðum okkur um landið“.
Manneskjur koma og fara. Í lífsins ólgusjó hefur Baldvin misst fjöslyldumeðlimi og vini. Hann lifir einn af sínum stóra systkinahópi og angurvær segir hann greinarhöfundi frá sviplegum dauða systkina, ættingja og vina og þegar hann segir frá lýsir hann áföllunum með því að segja: „eitt höggið enn“.
Það eru mörg handtökin sem ein manneskja leggur af mörkum á einni starfsævi. Og sé starfsævin á sjötta áratug eru þau ótrúlega mörg. Sem dæmi um hversu langt starfstímabil Baldvins var má nefna að hann starfaði hjá öllum Kaupfélagsstjórunum sem hafa starfað hjá Kaupfélagi Fáskrúðsfirðinga fyrir utan einn. (Núverandi Kaupfélagsstjóri var ekki tekinn við þegar Baldvin lét af störfum.)
Baldvin Guðjónsson þjónaði Kaupfélagi Fáskrúðsfirðinga í rúma hálfa öld í formi starfskrafta sinna. Nú er mál að þakka allt hans góða starf og hans framlags til Kaupfélgasins sem við þekkjum nú.
Segja má með sanni að spjall okkar hefði getað orðið miklu lengra því margar góðar minningar búa enn í huga Baldvins, en húmið fyrir utan gluggann hvíslaði: „mál er að linni“.
BÓA
